Elektrik Mühendisinin İş Alanları Nelerdir? Elektrik Mühendisinin Sorumlulukları

Kariyer planlaması yapan kişilerin en çok merak ettiği ve sıklıkla tercih ettikleri mesleklerden biri elektrik mühendisliğidir. Hem özel sektörde hem de kamu kurumlarında iş imkânı bulunan bu meslek, yurt dışında çalışmak için de bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Bununla birlikte isteyen kişiler kendi mühendislik firmasını da açabilir.

Elektrik mühendisleri ne iş yapar? Hangi alanlarda çalışma imkânı bulunur? Özellikle kariyer planlamasını bu alanda yapmak isteyenler için tüm bu soruların yanıtları yazımızda. Keyifli okumalar!

Elektrik Mühendisi Kimdir?

Elektrik mühendisi, elektriğin her türlü pratik uygulamasıyla ilgilenen kişidir. Elektrik mühendisliği; elektrik üretimi ve elektrikle alakalı uygulamalı araştırmalar yapar. Ayrıca üretim için gereken cihaz, ekipman ve sistemlerin tasarımını, saha testlerini, üretim denetimi ve testlerini de gerçekleştirir. Bunlara ek olarak kalite kontrol standartlarını oluşturan oldukça kapsamlı bir mühendislik dalıdır.

Bir elektrik mühendisi, elektrik üretimi ve dağıtımı gibi alanlarda çalışabilir. Başka bir deyişle aslında elektrik mühendisleri elektriğin üretiminden kullanım için prize gittiği ana kadar tüm aşamalardan sorumludur. Jeneratör gibi elektrik üreten cihazlar ya da yeni nesil elektrikli araçların motorları elektrik mühendisleri tarafından tasarlanır. Bunların yanı sıra inşaat projelerinde elektrik sistemleri de yine elektrik mühendisleri tarafından çizilerek onaylanır.

Elektrik mühendisleri dilerse SCADA yazılımlarında kendilerini geliştirerek SCADA mühendisi de olabilir. Açılımı Supervisory Control and Data Acquisition olan SCADA, “merkezi kontrol ve veri toplama” anlamına gelir. SCADA sistemi ile geniş bir bölgeye yayılmış tesislerin bir merkez belirlenerek bu noktadan bilgisayar gibi cihazlarla takip edilmesi, gözlemlenmesi ve yönetilmesi sağlanır. Bu sistemi kuran, bakım ve onarımlarını yapan ve diğer gerekli teknik destekleri sunan kişi de SCADA mühendisidir.

Elektrik Mühendisliği ve Elektronik Mühendisliği Aynı Mıdır?

Elektrik mühendisi ve elektronik mühendisi genellikle benzer işler yapsa da iki disiplin arasında farklılıklar mevcuttur. Elektrik mühendisliği, elektronik mühendisliğine göre daha geniş bir alandır. Elektrik mühendisi, elektronik mühendisinden farklı olarak güç sistemleri ve iletişim gibi farklı alanları da kapsar. Elektronik mühendisliği ise daha çok elektronik cihazların tasarımı ve iyileştirilmesine odaklıdır.

Elektrik mühendisliği temelde elektrik enerjisinin üretimi ve dağıtımına odaklanan bir mühendislik alanıdır. Diğer yandan elektronik mühendisliği elektrik enerjisinin mekanik ekipmanlar aracılığıyla iletilmesine ve enerjinin bir cihazdan diğerine düzgün bir biçimde gitmesine odaklanır. Bilgisayarlar ve benzer cihazların bileşenleri ile devreleri gibi elektronik ekipmanın tasarım ve bakımından elektronik mühendisleri sorumludur.

Elektrik mühendisi ve elektronik mühendisi arasındaki farkları akıllı telefon örneği üzerinden görülebilir. Bir elektronik mühendisi, telefonun bileşenlerini tasarlayarak bunları birleştirir. Bir elektrik mühendisi ise bu telefonda üretilen dijital verileri sinyallere dönüştürür. Aslında iki mühendis de profesyonel yazılım ve ekipman tasarlasa da görevlerinin kapsamları farklılık gösterir. Elektrik mühendisliği daha geniş, elektronik mühendisliği daha spesifik bir alandır.

Elektrik mühendisleri, büyük ölçekli elektrik projelerinin yanı sıra belirli bazı ekipman ve sistemleri tasarlar, test eder ve bunları denetler. Elektrikli motorlar, araçlar ve uçaklardaki elektrik sistemleri ile elektrik üreten cihazlar ve sistemler, elektrik mühendisliğinin alanına girer. Bununla birlikte bir elektrik mühendisi maliyeti azaltmak veya verimliliği artırmak ve altyapı süreçlerini iyileştirmek amacıyla enerji kullanımı için yeni yöntemler de geliştirebilir.

Elektronik mühendisi ise elektrik mühendisinden farklı olarak bilimsel, tıbbi, endüstriyel, ticari ya da askeri uygulamalar için elektronik ekipmanların tasarımı ve geliştirilmesiyle ilgilenir. Örneğin bir elektronik mühendisi televizyon, uydu, cep telefonu, GPS cihazları, radar sistemleri gibi elektronik ürünlerin iç devrelerini tasarlar ve kart çizimlerini yapar.

Bu iki mühendislik alanının bir farkı da imza yetkisidir.

İmza yetkisi adıyla bilinen bu uygulama aslında serbest müşavir mühendislik (SMM) hizmetidir. SMM, elektrik sistemi planı oluşturabilir, bakım prosedürlerini geliştirebilir, güvenlik standartlarını sağlar ve daha iyi performans için yapılabilecek değişiklikler hakkında tavsiyede bulunabilir. Yaptığı iş ve sunduğu hizmetlerin sorumluluğunu üstlenen SMM belgeli elektrik mühendisleri, 3 farklı imza yetkisi edinebilir:

     1. Asansör SMM belgesi: Asansör hizmetleri için gereklidir.

     2. Elektrik 1 kV altı tesisler için SMM belgesi: Bu belge sayesinde topraklama ölçümleri, danışmanlık ve iç tesisat projeleri gibi 1000 V altındaki gerilimdeki projelerin sözleşmeleri imzalanabilir.

     3. Elektrik 1 kV üstü ve 1 kV altı tesisler SMM belgesi: Bu belge, tüm gerilim seviyelerindeki projelere imza atabilme yetkisi sağlar.

Elektronik mühendisleri yalnızca ilk iki SMM belgesini alabilir. Elektrik 1 kV üstü ve 1 kV altı tesisler SMM belgesi yüksek gerilimli projeleri de içerir. Bu belgeyi ise elektrik mühendisleri alabilir. Bunun nedeni ise elektrik mühendislerinin lisans eğitimlerinde aldığı elektrik makineleri, iletim sistemleri, dağıtım sistemleri, güç sistemleri, enerji sistemleri, elektrik tesisleri, koruma ve yüksek gerilim tekniği dersleridir.

Eğer bir elektronik mühendisi bu dersleri ya da içeriği aynı ismi farklı olan en az üç dersi lisans eğitiminde aldıysa yüksek gerilimli projeler için de SMM belgesi edinebilir. Bunun için elektronik mühendislerinin dersleri alıp almadığına dair transkripti incelenir.

Elektrik Mühendisliğinin Tarihi

Elektrik mühendisliğinin ilk defa bir disiplin olarak ortaya çıkışının 1864 yılı olduğu söylenebilir. 1864 yılında İskoç fizikçi James Clerk Maxwell elektriğin temel yasalarını matematiksel olarak özetlemiştir. Diğer yandan elektrik mühendisliğinin ilk pratik uygulaması ise 1837 yılında Samuel F.B. Morse tarafından icat edilen telgraf olarak gösterilir.

• Tarihteki İlk Elektrik Mühendisi

Tarihteki ilk elektrik mühendisi olarak bir kişiyi göstermek zor olsa da ilk elektrik mühendisinin Sir Francis Ronalds olduğu kabul edilir. İngiliz bilim insanı, elektrik meteoroloji, fotoğrafçılık ve optik gibi birçok alanda çalışmalar yapmıştır. Ronalds’ın ilk elektrik mühendisi olarak anılmasının nedeni ise 1816 yılında Samuel F.B. Morse’un icadından önce başka türlü bir elektrikli telgraf icat etmesidir. Ronalds, bu icadını İngiliz Deniz Kuvvetleri Birliği’ne sunsa da telgraf, gereksiz olduğu düşüncesiyle reddedilmiştir. Yıllar sonra Mors, bambaşka bir kıtada farklı bir çalışma sistemi kullanan elektrikli telgrafı icat edecektir.

Elektrik Mühendisi Olmak İçin Gerekli Eğitimler Nelerdir?

Türkiye’de elektrik mühendisi olmak isteyen kişilerde aranan başlıca özellik, bir üniversitenin elektrik mühendisliği bölümünden mezun olmaktır. Bunun dışında eğitim açısından başka bir şart aranmaz. Ancak kamu kurumlarında elektrik mühendisi olarak çalışmak için Kamu Personeli Seçme Sınavı’na (KPSS) girmek zorunludur.

Elektrik mühendisi olmak isteyen kişiler lisans eğitimleri için üniversite tercihi yaparken bölümlere dikkat etmelidir.

Türkiye’de çoğu üniversitede elektrik-elektronik mühendisliği fakültesi bulunurken sayıları nispeten az olan birkaç üniversitede Elektrik Mühendisliği Fakültesi ayrı olarak bulunmaktadır.

Elektrik Mühendisi Hangi Alanlarda Çalışabilir?

Elektrik mühendisi olan kişiler hem yurt içinde hem de yurt dışında birçok sektörde çalışma imkanına sahiptir. Mühendis, danışman veya yönetici gibi farklı pozisyonlarda iş bulmak mümkündür. Kamu kurumlarında çalışmak isteyen elektrik mühendisleri Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda çalışabilir. Bunlara ek olarak Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)ve Savunma Sanayi Müsteşarlığı da elektrik mühendislerinin çalışabildiği kamu kurumları arasında yer alır.

Özel kurumlarda çalışmak isteyen elektrik mühendisleri ise yine pek çok farklı sektörde iş bulabilir. Savunma ve havacılık, haberleşme ve medya, enerji ve otomotiv sektörü elektrik mühendislerinin rahatlıkla çalışma fırsatı bulabileceği alanlardır.

Bununla birlikte sağlık, beyaz eşya ve yazılım ve bilişim sektörlerinde de çalışabilmeleri mümkündür. Spesifik örnekler vermek gerekirse bir elektrik mühendisi nükleer santral, inşaat firması ya da elektrik santrali gibi birçok farklı iş yerinde çalışabilir.

Elektrik mühendisliği alanının asıl odak noktası elektrik üretimi olduğundan elektrik mühendisleri elektrik üretimi yapılan santrallerde de çalışabilir. Ülkemizde elektrik hem fosil hem de yenilenebilir kaynaklardan üretilir. Hidrolik ve jeotermal enerji, rüzgâr, güneş ve biyokütle enerjisi Türkiye’de elektrik enerjisi üretiminde kullanılır. Dolayısıyla bir elektrik mühendisi yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretilen santrallerde çalışma imkânı bulabilir.

Ek olarak günümüzde hala enerji üretiminde kömür ve doğal gaz aktif bir şekilde elektrik üretiminde kullanılır. Bu enerjilerden elektrik üretilen termik santraller, elektrik mühendislerinin çalışabileceği iş yerleri arasındadır. Son olarak ülkemizde kurulumu devam eden ve nükleer enerjiyi elektrik enerjisini dönüştüren nükleer santraller, elektrik mühendisleri için diğer bir çalışma alanıdır.

Elektrik mühendisliği okuyan öğrenci dilerse kariyerine akademisyen olarak da devam edebilir. Türkiye’de pek çok üniversitede elektrik-elektronik mühendisliği bölümü mevcuttur. Bu bölümlerde ders vermek üzere akademisyenlere ihtiyaç duyulur. Bunların yanı sıra elektrik mühendisleri istedikleri takdirde farklı sektörlerde kendi teknoloji firmalarını kurabilir.

Elektrik Mühendisinin Sorumlulukları ve Bilmesi Gerekenler

Son derece geniş bir çalışma alanı bulunan elektrik mühendislerinin birçok sorumluluğu olur. Elektrik mühendisinin sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• Yeni sistemler, devreler veya cihazlar tasarlamak veya halihazırda kullanılan teknolojilerin geliştirilmesi için çalışmak,
• Performansın artırılması için sistemlerde kullanılan elektrikli cihaz ve ekipmanların iyileştirilmesine katkıda bulunmak,
• Elektrik sistemleri için gerekenlerin kapasitesini ve maliyetini belirlemek,
• Elektrikle çalışan cihaz ve ekipmanların üretimini, kurulumunu ve testlerini yapmak,
• Elektrikli cihaz ve ekipmanların test ve bakım prosedürlerini oluşturmak,
• Elektrikle çalışan makine ve araçların güvenlik standartlarına ve yönetmeliklere uygun olduğundan emin olmak amacıyla bunları denetlemek,
• Mevcut ürünleri geliştirmek için elektrik enerjisini kullanmanın yeni yollarını bulmak,
• Ürün geliştirme süreçlerini takip ederek teknik raporlar hazırlamak.

Elektrik Elektronik Mühendisi Kendini Nasıl Geliştirir?

Her alanda olduğu gibi elektrik mühendisliğinde de öne çıkmak için kişinin kendini geliştirmesi oldukça önemlidir. Günümüzde tarih boyunca olmadığı kadar hızla gelişen teknoloji sektöründe her gün yeni bilgiler ve keşifler ortaya çıkmaktadır. Sektördeki gelişmeleri yakından takip etmek ve alana hâkim olmak, kişinin kendini geliştirmesi için ilk adımdır.

Ayrıca özellikle lisans eğitimi boyunca öğrenci kulüplerinde aktif şekilde yer alınması tavsiye edilir. Çevre edinme ve sosyalleşme açısından büyük avantaj sağlayan öğrenci kulüpleri, aynı zamanda sektörün önde gelen isimleriyle tanışmak için de fırsat sunar. Düzenlenen projeler sayesinde tecrübe edinmek de mümkündür.

Elektrik mühendisliği alanında kendini geliştirmek isteyenler bu alanla ilgili kurs ve seminerlere katılarak çeşitli sertifikalar edinebilir. Ayrıca profesyonel ve sosyal iş ağlarında bir profil oluşturarak bağlantılarını geliştirmek de önemlidir. Sosyal iş ağlarında kişi çalışmak istediği firmalarla direkt olarak iletişime geçebilir. Böylece birçok yeni staj ve iş fırsatını yakalamak mümkün hale gelir. Bunlara ek olarak düzenlenen kariyer fuarları da staj ve iş imkanları açısından kaçırılmaması gereken önemli organizasyonlardır.

Bunların yanı sıra elektrik mühendisliği öğrencileri yüksek lisans ve doktora ile eğitim hayatlarına devam ederek de kendini geliştirebilir. Alanda kendini öne çıkarmak isteyenler ayrıca İngilizceyi iyi şekilde öğrenmelidir. Özellikle araştırma aşamasında yabancı dilde yazılmış kaynaklara hâkim olma açısından önem taşıyan İngilizce bilgisine ek olarak farklı yabancı diller öğrenmek de fayda sağlayabilir. Bununla birlikte yazılım programları ve yazılım dili öğrenmek, tasarım programlarını iyi bir şekilde bilmek, ofis programlarına hâkim olmak da önemlidir.

Siz elektrik mühendisliği ve elektrik mühendisliği bölümü hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda düşüncelerinizi bizimle paylaşabilirsiniz.