İzolasyon Nedir? Elektrik Tesisatında Önemi

İzolasyon Nedir? Elektrik Tesisatlarında İzolasyon ve Güvenlik

Günlük hayatın olağan akışında devam edebilmesi için elektriğin önemi tartışmasız en öncelikli gereksinimlerden biridir. Evinizin dört bir köşesinde yer alan prizler aracılığıyla cihazlarınıza güç verirken elektriğin nasıl yanıbaşınıza kadar geldiğini hiç düşündünüz mü? Çoğu zaman arızalanmadığı müddetçe elektrik tesisatına ve sağlıklı çalışmasına önem verilmez.

Elektrik faydalı olduğu kadar da tehlikeli bir güçtür. Bu nedenle kullanırken de son derece dikkatli ve belirlenmiş standartlara uygun bir şekilde hareket edilmelidir. Elektrik tesisatında yaşanan en ufak sorun elektrikli cihazlarınızın bozulmasına ve yangınlara neden olabilirken aynı zamanda canlıların hayatını da tehlikeye atabilir. Elektriği güvenle kullanmak ve olası tehlikelerin önüne geçilebilmek konusunda ise elektrik tesisatlarında uygulanan izolasyonun önemi öne çıkar. Gelin, elektrik tesisatlarında izolasyon uygulamalarının önemine ve faydalarına yakından bakalım.

İzolasyon Nedir? Temel Kavramlar ve Tanımlar

İzolasyon veya yalıtım, bir sistemin dış ortam ile ilişkisini çeşitli izolasyon malzemeleri kullanarak kesmedir. Isı yalıtımı, ses yalıtımı gibi kavramları birçok kez duymuşsunuzdur. Elektrik izolasyonu ise elektrik iletimiyle görevli devre elemanlarını dış etkilere karşı koruyan bir bariyerdir. İzolasyonun temel amacı ise elektrik akımının akışını olumsuz etkilerden koruyarak doğru bir şekilde ilerlemesini sağlamaktır.

Elektrik tesisatlarındaki izolasyonu en iyi şekilde açıklayabilecek uygulamaları elektrik kablolarında görebiliyoruz. Hangi türde olursa olsun bir elektrik kablosuna göz attığınızda dışının koruyucu bir malzeme ile kaplandığını görebilirsiniz. Bu malzeme çoğu zaman plastik olsa da kullanılan alana ve tesisata göre seramik, kauçuk, cam gibi çeşitli yalıtkan malzemelerin kullanımı da tercih edilebilir.

İzolasyon, kablolar ve diğer devre elemanları üzerindeki elektrik akımının istenmeyen yönlere kaçmasını engelleyerek akımın doğru bir şekilde hedef noktasına ulaşmasını sağlar. Daha açıklayıcı olmak gerekirse devre üzerindeki kaçakların önüne geçilmesine yardımcı olur. 

Elektrik Tesisatlarında İzolasyon Türleri ve Malzemeleri

Elektrik tesisatı döşenirken kullanılan elemanların büyük bir çoğunluğu hazır şekilde izolasyonlu olarak sunulur. Çoğu zaman bağlantı noktalarını izolasyon bantları ve makaronlar ile korumaya almak tesisat izolasyonunu tamamlamaya yeterlidir. Ancak kullanılan tesisat elemanlarının üretimindeki izolasyon süreçlerine değinildiğinde birçok farklı izolasyon türü ve malzeme ile karşılaşmanız mümkündür.

Elektrik tesisatı izolasyonu; kablo izolasyonu, katı yalıtım, gaz yalıtımı, hava yalıtımı ve sıvı yalıtımı gibi farklı formdaki yalıtkan malzemeler kullanılarak gerçekleştirilebilir. Elektrik kablolarının izolasyonunda plastik, kauçuk, seramik ve cam gibi malzemeler yaygın bir şekilde kullanılırken devre kartları için epoksi, cam ve seramik, transistörler ve entegre devre elemanlarının yalıtımı için kuvars ve oksitlenmiş silikon, transformatör, kapasitör gibi yüksek gerilim taşıyan birimler için ise yağ bazlı sıvı yalıtkanlar, vakum, gaz ve hava ile yalıtım tercih edilir.

İzolasyonun Elektrik Tesisatındaki Önemi ve Faydaları

Elektrik tesisatlarına uygulanan izolasyon başta güvenlik olmak üzere birçok önemli fayda sağlar. Elektrik tesisatı izolasyonunun akıllara ilk gelen faydası hiç şüphesiz elektrik kaçaklarına karşı korumasıdır. Tesisatta yaşanan en ufak kaçak bile kısa devreye yol açabilir. Elektrikli makinelerin bozulmasına, patlamaların yaşanmasına, yangınların çıkmasına neden olabilir. Tüm bunların önlenebilmesi için ise elektrik tesisatı izolasyonuna önem verilmesi gerekir.

İzolasyon uygulamanın çoğu zaman gözden kaçan faydası ise elektrikli sistemlerin verimli bir şekilde çalışmasını sağlamasıdır. Güçte yaşanabilecek herhangi bir kayıp, çeşitli sistemlerin çalışma performansını olumsuz etkileyebilir. Özellikle endüstriler, kullanımda istenen gücün elde edilememesi makinelerin düşük performansla  çalışmasına veya hiç çalışmamasına neden olabilir. Yaşanabilecek bu türden bir aksaklık işletmelerin tüm üretim sürecine zarar verebilir.

Elektrik Tesisatı İzolasyonunda Güvenlik Önlemleri

Uygulanan elektrik tesisatı izolasyonunun uzun ömürlü olması ve sağlıklı bir şekilde görevini yerine getirmesi için, izolasyon işleminin doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekir. Doğru malzeme seçiminin ön plana çıktığı bu aşamada, uygulamayı yapan kişilerin de yeterli uzmanlığa ve konu hakkındaki yönetmeliklere hakim olması gerekir.

Elektrik tesisatının izolasyon güvenliği söz konusu olduğunda öne çıkan bir başka durum da izolasyon direncidir. İzolasyon amacıyla kullanılan yalıtkan malzemelerin elektrik akımına karşı sergilediği direnci ifade eden izolasyon direncinin doğru bir şekilde test edilmesi, uygulanacak en etkili güvenlik önlemlerindendir. İzolasyon direnci testi sayesinde elektrik tesisatında kullanılan kabloların yanı sıra kondansatör, jeneratör ve transformatör gibi diğer tesisat elemanlarının izolasyon uygulaması karşısındaki performansı ölçülebilir.

İzolasyon testi için iki nokta arasındaki direnç ölçülür. Gerçekleştirilen ölçümler sonucunda elde edilen ohm türündeki değerler, izolasyonun başarısını ortaya koyar. Test işlemi, bulunulan ortamın nem oranı ve sıcaklığı gibi dış etkenler sonucu değişiklik gösterir. Doğru bir değerlendirme için tesisatın karşılaşabileceği ortam şartları altında test edilmesi ve gerçekleştirilen her bakım işlemi sonucunda testin yenilenerek çıktıların karşılaştırılması önerilir.

İzolasyon Bakımı ve Kontrolü: Dikkat Edilmesi Gerekenler

İlk kurulum aşamasında elektrik tesisatı izolasyonu ne kadar iyi uygulanırsa uygulansın zaman içerisinde maruz kalacağı çeşitli etkiler sonucu tesisatta sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle de özellikle endüstriyel kullanım alanlarında elektrik tesisatının belirli aralıklarla denetlenmesi ve bakımının gerçekleştirilmesi gerekir.

Zaman içerisinde yüksek voltaj, ısı, fiziksel darbeler, yanlış kurgulanan bağlantılar ve izolasyon için kullanılan malzeme seçiminde yapılan hatalar gibi nedenlerden mevcut izolasyon zarar görebilir. Bu durum da elektrik tesisatının olası risklere açık hale gelmesine yol açar. Özellikle işletmeler ve endüstriyel üretim alanları söz konusu olduğunda elektrik tesisatının yönetmeliklere uygun olarak hazırlanması, belirli periyotlarda bakım işlemlerinin yerine getirilmesi ve yapılacak değişikliklerin alanında uzman kişilerce gerçekleştirilmesi konusuna önem verilmelidir.

Yetersiz İzolasyonun Riskleri ve Alınması Gereken Tedbirler

Elektrik tesisatına uygulanan izolasyonun yetersiz kalması veya alınan önlemlerin zaman içerisinde geçerliliğini kaybetmesi sonucu birçok riskle karşı karşıya kalabilirsiniz. Söz konusu bu risklerin en ufağı, elektronik cihazların ve makinelerin arızalanması olacaktır. Elektrik tesisatındaki izolasyon sorunları nedeniyle cihaz arızalarının yanı sıra patlama, yangın ve elektrik çarpmalarına maruz kalabilirsiniz.

Elektrik tesisatı kaynaklı riskleri minimuma indirmek için alınabilecek en iyi tedbir ise tesisat konusunda uzman kişilere güvenmektir. Özellikle evlerde ufak çaplı elektrik tesisatı tamirat işleri yapılsa da en ufak hatanız büyük kayıplar yaşamanıza neden olabilir. Endüstriyel tarafta ise iş güvenliği adına alınan uygulamalara uymak, tesisat kurulumu ve bakımı sırasında yönetmeliklere uygun hareket etmek olası risklere karşı büyük oranda koruma sağlayacaktır.

Evinizde veya işyerinizde bulunan elektrik tesisatının sağlığı konusunda bilgi sahibi misiniz? Elektrik kaynaklı tehlikelere karşı aldığınız önlemler nelerdir? Yorumlarda bizimle paylaşmayı unutmayın.