Evinizdeki Elektrik Güvenliğini Nasıl Sağlarsınız?

Günlük yaşamı kolaylaştıran, hızlandıran ve daha konforlu hale getiren eşyaların neredeyse tamamı elektrikle çalışır. Elektronik eşyaları şarj etmek, yemek pişirmek, hatta eğlenmek için bile elektrik gücüne ihtiyaç duyulur. Bu enerji kaynağı, hayata kolaylıklar getirse de güvenli ve tedbirli kullanılmadığı takdirde tehlikeli olabilir. 

Amerika Ulusal Yangından Korunma Derneği ev yangınlarının üçte ikisinden biraz fazlasına hatalı veya hasarlı kabloların neden olduğunu belirtir. Diğer sebepleri ise fişler ve transformatörler olarak tanımlamaktadır. Hatalı kullanımla gelen tehlike sadece yangınlar da değildir. Elektrikli cihazların uygun şekilde kullanılmaması elektrik çarpmalarına, yanıklara da neden olabilir. 

Evinizde alabileceğiniz birkaç küçük tedbirle yaşanabilecek olası sorunların önüne geçmeniz mümkün. 

Peki, evde yaşanabilecek olası sorunlar ile bu sorunlara karşı alabileceğiniz önlemler nelerdir?

Evde Yaşanabilecek Olası Sorunlar ve Alınabilecek Önlemler

Elektrik kablolarındaki korozyon, prizlere aşırı yüklenmek, doğru kullanılmayan uzatma kabloları, cihaz arızaları evde elektrik kaçağına, daha da kötüsü yangına bile sebebiyet verebilir. 

Elektrik kaçağı ise insanların akıma kapılmasına neden olabilir. Elektrik akımının insan vücuduna etkileri arasında kalp krizi, bayılma, hafıza ve denge kaybı sayılabilir. Yaşanabilecek bu olumsuzluklara karşı alacağınız önlemler sayesinde sorunların yaşanma ihtimalini azaltabilirsiniz.

Uzatma Prizlerine Ek Yapmak ve Prizlere Çok Yüklenmek

Hemen hemen herkes, duvar priziyle çalıştırabileceği cihaz sayısını artırmak için çoklu prizleri kullanır. Kablo bağlamak için yeterli sayıda soket ortaya çıksa da bu durum her zaman güvenli olmaz. Çünkü elektrik devreleri, sınırlı miktarda elektriği işlemek için tasarlanmıştır.

Elektrik devreleri; devre kesiciden, kablolardan, cihazlardan oluşur. Her cihazın çalışırken işlediği elektrik toplam yüke eklenir. Nominal yükün aşılması, devre kesicinin açılmasına ve devreye giden tüm gücü kesmesine neden olur. Devrede kesici yoksa aşırı yük, kabloların ısınmasına sebebiyet verebilir. Bu durum da kablo yalıtımını eritebilir. Kablo yalıtımının erimesiyle de yangın ihtimali ortaya çıkar.

Elektrik devresine aşırı yüklenmenin en bariz işareti, şalterin devreye girmesi ve tüm gücü kesmesidir. Fark edilebilmesi zor olsa da diğer belirtiler şu şekildedir:

• Çok fazla elektronik cihazı aynı anda açtığınızda ışıkların kısılması
• Dokunulduğunda sıcak olan prizler
• Prizlerden veya kablolardan gelen yanık kokuları

Bu belirtilerden herhangi birini hissettiğinizde bir profesyonelden destek almayı unutmayın. Ayrıca sadece çoklu prizlerde değil uzatma prizlerinde de aynı sorunun yaşanabileceğini belirtmek gerekir. Uzatma kabloları da duvardaki prizin aşırı ısınmasına, elektrik devresinin aşırı yüklenmesine sebep olabilir. 

Birçok kişi soket sayısını veya kablo uzunluğunu artırmak için uzatma prizlerini ek yaparak kullanmayı tercih eder. Bu durum maksimum yükün aşılma olasılığını güçlendirir. Evlerde en çok meydana gelen elektrik sorunlarına karşı alınabilecek aşağıdaki öneriler hem bu riskin minimum seviyeye düşmesine destek verecek hem de uzatma prizleri ve kabloları güvenle kullanmanıza olanak sağlayacaktır:

• Elektrikli bir cihazın bağlantısını keserken kabloyu çekmeyin.
• Kabloları ısı ve su kaynaklarından uzak tutun.
• Aşınma veya hasar belirtileri gösteren uzatma ve duvar prizlerini yenileriyle değiştirin.
• Aşınma ve hasar belirtileri olan uzatma ve duvar prizlerini asla kullanmayın.
• Uzatma prizlerinin kabloları halı altına, kapı aralığına veya üzerine yük binebilecek herhangi bir yere konumlandırmayın.
• Kullanacağınız elektrik miktarının ortalamasını hesaplayın. Bu hesaba uygun olan uzatma prizleri kullanmaya özen gösterin.
• Uzatma prizlerinin geçici kullanım için olduğunu unutmayın. Kalıcı bir çözüme ihtiyacınız varsa mutlaka profesyonel destek alın.

Özellikle eviniz ve elektrik tesisatınız eskiyse ve sağlamlığından şüpheleniyorsanız, elektrik tesisatı için bir profesyonele başvurun. Günümüzün teknolojileri, yoğun güç akışı gerçekleştirdiği için eskiyen tesisatlar bu akımı kaldırmayabilir. Eski tesisat ve şalterlerde yangın riskini artıran aşınmış konnektörler bulunabilir.

Çocukların Elektrik Merakı: Priz ve Kablo Güvenliği

Tüm çocuklar, çevresindeki dünyayı keşfetmeye çalışır. Bu nedenle, özellikle çocuklu evlerde güvenliği artırmak oldukça önemlidir. Priz ve kabloları daha güvenli hale getirmek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:

• Soketleri Kapatın: Elektrik soketleri çocuklara ilginç gelebilir. Bunun için kapaklı prizler tercih etmeye gayret edin.
• Kabloları Gizleyin: Çocuklar, kabloları çekiştirmek isteyebilir. Bir çocuğun elektrik kablosunu çekmesi ve prizi dışarıya çıkacak şekilde duvardan güçle sökmesi birkaç saniye sürebilir. Bunun için özellikle TV ve ses sistemi gibi yerlerde yer alan yoğun miktardaki kabloları ulaşılması zor biçimde konumlandırmak için mobilyalarınızı yeniden düzenleyebilirsiniz.
• Prizlere Aşırı Yüklenmeyin: Birkaç cihazı aynı elektrik prizine takmak isteyebilirsiniz. Bu konforlu görünse de oluşan gerilim sebebiyle prize aşırı güç yüklenebilir. Bu durum da elektrik yangınları için risk oluşturur.
• Elektronik Cihazları Çocukların Erişemeyeceği Yerlerde Tutun: Saç kurutma makinesi, blender, tost makinesi gibi eşyaları dolaplarda saklarsanız, kablolarının hasar alma riski azalır. Bu durum da cihazların kablolarından kaynaklanabilecek sorunları minimuma düşürmenize destek verir.
• Elektriğe Bağlı Olmayan Bir Cihazın Kablosunu Prizde Bırakmayın: Elektriğe bağlı olmayan cihazların adaptörlerini prizde uzun süre bırakırsanız, kablo ve adaptör aşırı ısınma sebebiyle kısa devre yapabilir. Bu durum özellikle cep telefonları için geçerlidir. Cep telefonunuzun şarj cihazı prizde kaldığında çocuğunuz onunla oynamak isteyebilir.
  

Evcil Hayvanlar için Elektrik Güvenliği

Evcil hayvanların bulunduğu evlerde de tıpkı çocuklu evler gibi bazı önlemler almak gerekir. Evcil hayvanlar da oldukça meraklıdır. Özellikle kablolar hem sizin hem de onun için potansiyel risk taşır. Evcil hayvan sahibiyseniz elektrik güvenliği için alabileceğiniz önlemler şöyle sıralanabilir:

• Kabloları Gizleyin: Hem kediler hem de köpekler evin içinde koştururken kablolara takılıp düşebilir. Bunun yanı sıra onlar, çiğneyebilecek bir şey aradıkları zaman kablolar onlara cazip gelebilir.
• Elektrikli Isıtıcıyı Doğru Konumlandırın: Özellikle portatif ısıtıcılar çalışırken, evcil hayvanınızı odada gözetimsiz bırakmayın.
• Elektrikli Eşyaları Ortada Bırakmayın: Hem kedi hem de köpekler, bilgisayar gibi sıcak cihazların üzerinde uyumaya meyillidir. Bu durum havalandırma soketlerinin tıkanmasına ve cihazın aşırı ısınmasına sebep olabilir.

Banyodaki Priz ve Elektrikli Cihazlar

Elektrik güvenliği için banyo, evdeki en tehlikeli alan olabilir. Çünkü, elektrikli cihazlardan ve prizlerden suyun uzak tutulması gerekir. Özellikle ıslak cildin direnci azaldığı için banyoda veya duşta elektrik çarpmasının sonuçları, diğer durumlara göre daha şiddetli olabilir. Bu sebeple de banyonun elektrik tesisatı için özel gereksinimler bulunur. Bazıları şu şekildedir:

• Prizler: Küvetten veya duştan en üç metre uzağa yerleştirilmelidir.
• Aydınlatma: Kapalı tavan lambaları tercih edilmelidir. Kapalı olmayan armatürler, duştan çıkan kişinin ulaşamayacağı yerde olmalıdır.
• Isıtma: Merkezi ısıtma, bir banyoyu sıcak tutmanın en güvenli yoludur. Ancak elektrikli bir ısıtıcınız varsa, banyo ve duştan uzak bir yere sabitlenmelidir.
• Taşınabilir Elektrikli Ev Aletleri: Saç kurutma makinesi, elektrikli tıraş makinesi gibi cihazların banyoda kullanılması tavsiye edilmemektedir.
  

Evlerde Yaşanabilecek Diğer Elektrik Problemleri

Ara sıra evde bazı elektrik sorunları yaşamanız normaldir. Bunların arkasındaki nedenleri bilmek ve güvende olduğunuzdan emin olmak için profesyonel destek almanız önemlidir. 

Hasarlı kablolar, prizler ve cihaz arızaları dışında evde yaşanabilecek en yaygın elektrik problemleri elektrik dalgalanmaları veya düşüşleri, titreyen ışıklar, sık sık ampullerin yanması olabilir. 

Daha detaylı bilgi için evlerde yaşanabilecek elektrik problemleri ile ilgili yazımıza göz atabilirsiniz.

Olası Yangın Riskine Karşı Önlemler

Evlerde yaşanan yangınların çoğu elektriğin hatalı kullanımıyla oluşur. Olası yangın riskine karşı alabileceğiniz önlemler aşağıdaki gibidir:

• Herhangi bir arıza durumunda elektriği otomatik olarak kesen RCD cihazlarından kullanabilirsiniz.
• Elektrik tesisatını yetkili bir kişiye kontrol ettirmeniz önemlidir. Yeni bir eve taşındığınızda veya mevcut evinizde her 5 yılda bir mutlaka bir elektrikçi çağırın.
• Kettle, ütü ve elektrikli ısıtıcı gibi yüksek akımla çalışan cihazları tek bir prize bağlayarak elektrik adaptörüne çok fazla yüklenmeyin.
• Isınmak için elektrikli ısıtıcı kullanıyorsanız ısıtıcıyı kağıt, perde ve mobilyalardan uzakta tutun.
• Cihazlarınızı fişe takmadan önce kablolarında korozyon olup olmadığını kontrol edin. Kabloları hasarlı olunacak cihazları asla kullanmayın.
• Prizlerinizi düzenli olan kontrol edin. Eğer prizlerde yanık izi görürseniz yetkili bir elektrikçiye başvurup değişim gerekip gerekmediğini sorgulayın.

Alınabilecek Diğer Önlemler

Çamaşır makinesi, buzdolabı, derin dondurucu ve bulaşık makinesi gibi cihazlarınızı sık sık kontrol ettirmek alabileceğiniz en iyi önlemlerden birisidir. Ayrıca elektrik sigortası da yıllar içinde oluşabilecek hasara karşı kontrol edilmelidir. Bunların yanı sıra kullanacağınız prizleri iyi seçmeli ve gerektiği durumlarda yenilemelisiniz.

• Elektrik Sigortanızı ve Elektronik Cihazlarınızı Sık Sık Kontrol Ettirin

Elektrik sigortaları, aşırı yük nedeniyle ekipmanların hasar görmesinde hatta yangın riskinin azalmasında hayati önem taşır. 

Elektrik sigortalarının birincil kullanım amacı ekipmanları aşırı akımdan korumak, kısa devreleri ve uyumsuz yükleri önlemektir. Acil bir durumda sigorta bağlantıyı keserek sizi uyarır. Yıllar içinde sigortanın içindeki teller, akım sebebiyle zarar görebilir. Bu sebeple sıklıkla kontrol ettirmek gerekir.

Elektrik arızalarının ortaya çıkmasının sebeplerinden biri de elektronik cihazlarda olan hatalar ve kısa devrelerdir. Güvenlik için bu cihazları kurarken, kullanırken her zaman bir profesyonelden destek almalısınız. Ayrıca cihazların da zamanla korozyona uğrayacağını unutmamalısınız ve düzenli olarak bakımlarını yaptırmalısınız.

• Elektronik Cihazların Sıcaklığına Dikkat Edin

Tüm elektronik cihazlar kullanım sırasında ısı üretir. Bu sıcaklık, cihazın içindeki enerjinin ısıya dönüşmesi sebebiyle olur. Normal seviyelerde olduğu sürece bu ısıyı hissetmeniz normaldir. Ancak, aşırı ısınan cihazlar arızalanabilir. Arıza sonucunda cihaz, yeniden çalışamaz duruma gelebilir. Bunun yanı sıra yüksek sıcaklığa erişen cihazların patlama riski olur. Bu sebeple elektronik cihazların sıcaklığına dikkat edilmelidir. 

Özellikle kullanım sırasında sigorta atıyorsa cihaz, içinden geçen elektrik miktarını kaldıramıyor olabilir. Böyle bir durumla sık karşılaşıyorsanız hem elektronik cihazı hem de sigortayı mutlaka uzman bir kişiye kontrol ettirmeniz gerekir. 

• Voltaj Korumalı Prizler

Voltaj korumalı prizler, elektronik cihazları güç dalgalanmalarından korumanın en kolay yoludur. Bu prizler doğru şekilde bağlandığında aşırı voltaj ve akımı bir topraklama kablosuna yönlendirir. Böylece elektrikli cihazlardan aşırı akım geçmesini engeller.

Özellikle elektrik tesisatı topraklanmamış binalarda yüksek gerilim sebebiyle dalgalanmalar çok sık yaşanır. Bu dalgalanmalar sırasında voltaj korumalı priz hem cihazlarınızı korur hem de kısa devre sebebiyle yangın oluşma riskini azaltır.

• Bina Topraklaması

Oturduğunuz binanın kablo sistemindeki elektrik akımı, metal devre kablolarının içindeki elektron akışından oluşur. Topraklama ile bu elektronların toprağa döndürülmesine yani negatif enerjisinin boşaltılmasına ve dengelenmesine yarar. Normalde akım, elektrik sistemindeki nötr kablolardan toprağa döner. Dönüş esnasında bir miktar bozulma meydana gelirse sıcak akımla evdeki cihazlar kısa devre yapabilir.

Elektrik topraklaması, bu tehlikeyi önlemek için elektrik tesisatında topraklama kablosu olan bir şekilde planlanmasını sağlar. Akım toprağa dönerken herhangi bir arıza oluşursa topraklama kablosuna yönlenir. Bu sayede de bina topraklaması, binanızda elektriği güvenli şekilde kullanmanız için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biridir. 

Bu yazımızı, evlerde elektrik güvenliğini sağlamak için gerekenler hakkında bilgi edinmesini tüm sevdiklerinizle paylaşabilirsiniz.